Nederland vergrijst. Dat brengt zorgen én kansen met zich mee. Steeds vaker is het nieuwe ouder worden onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. MAX Magazine interviewt dit keer hoogleraar Ouder Worden & Levensloop Jan Baars.

Wat is de bijdrage van uw onderzoek voor 50-plussers?

“De ontdekking dat verouderingsprocessen heel verschillend verlopen en minder samenhangen met leeftijd dan gedacht. Er is bovendien een belangrijk onderscheid tussen ‘veroudering’ – de lichamelijke processen die zich kunnen voltrekken als mensen een hogere leeftijd bereiken – en ‘ouder worden’ – de manier waarop mensen hun leven leiden en hoe ze omgaan met eventuele lichamelijke ongemakken. Het blijkt dat ouderen zich vaak gelukkiger voelen dan veel overbelaste jong volwassenen. Aandacht voor de manier waarop mensen ouder worden is dus zeker zo belangrijk als aandacht voor ziekten en kwalen.”

Hoe kunnen we deze inzichten toepassen in ‘t dagelijks leven?

“Bij ouderen met een gezonde levensstijl is een veel langere vitaliteit mogelijk dan verwacht. En als er dan chronische gezondheidsklachten optreden, betekent dat nog niet dat je een ellendig leven moet leiden.”

Wat is het grootste misverstand over ouder worden?

“De opvatting dat mensen boven de 50 steeds meer op elkaar gaan lijken, is vreemd: ze verschillen onderling veel meer dan jongeren. Helaas worden ‘ouderen’ door de samenleving op een grote hoop geschoven. Op de arbeidsmarkt heten 40-plussers al ‘oudere werknemers’. Wie dan werkloos wordt, heeft door de vooroordelen een groot probleem.”

Wat is volgens u de grootste uitdaging?

“Je eigen leven blijven leiden, ondanks de vooroordelen van de samenleving. Niet individualistisch, maar ook als burger of samen met degene met wie je (vrijwilligers) werk doet. De gedachte dat leeftijd zo’n grote invloed heeft dat mensen
geen ‘normale volwassenen’ meer zouden zijn zodra ze 50 jaar oud worden, is absurd.”

Past u uw eigen inzichten en adviezen ook zelf toe?

“Ook ik werd met 65 jaar gedwongen te stoppen met werken. Daarom heb ik destijds een conferentie over deze dwangpensionering georganiseerd en dit onderwerp op de agenda van de publieke discussie gezet. Het is mij uiteindelijk gelukt om verder te werken. Een goed voorbeeld van het vreemde aan het enkel uitgaan van leeftijd: degenen die vijftig zijn en echt niet meer kunnen werken, moeten doorsappelen tot ze recht hebben op pensioen, terwijl degenen die graag doorgaan, gedwongen worden om te stoppen.”

Wat is uw belangrijkste advies aan 50-plussers?

“Trek je zo min mogelijk aan van de vooroordelen die er heersen over mensen louter op grond van het aantal levensjaren. Ook de verschillen tussen mensen op hogere leeftijd, zoals 75-jarigen, zijn nog steeds indrukwekkend. En die mensen behoren al 25 jaar tot de groep ‘ouderen’. Laat je dus niet op grond van je leeftijd aan de kant zetten of de mond snoeren.”

Jan Baars (66) is auteur en wetenschapper. Hij houdt zich onder andere bezig met onderzoek op het gebied van Ouder worden en Levensloop. In zijn boek ‘Het nieuwe ouder worden’ leest u over de paradox van de steeds jongere oudere (www.janbaars.nl).